Eeuwenoud, springlevend: De ziekte van Nederland

De column - zeg maar monoloog - van de Leuvense burgemeester, minister van staat en grand old man van het Vlaams socialisme verschijnt wekelijks op vrijdag. Louis Tobback spreekt, Walter Pauli tekent op.

De Morgen | 10 december 2010

"Ik was oprecht geschokt toen ik las dat Frits Bolkestein de Joden aanraadde om vanuit Nederland naar Israël en de VS te verhuizen, de enige landen waar ze beschermd zouden zijn tegen moslims. Ik heb Bolkestein altijd gezien als een rechtse, conservatieve liberaal. Maar nog altijd een liberaal. Ik heb me blijkbaar vergist.

"Bolkestein zal volhouden dat hij geen racist is. Ik geloof hem. Maar hij verspreidt populisme en paniek. Hij dedouaneert Wilders en zijn zootje. Door te mikken op de islam in plaats van op 'ras', hoeven die niet te zeggen dat iedereen met kroeshaar en donkere huid gevaarlijk is. Dat men in de Leuvense stationscafés dwaasheden verkoopt, tot daar aan toe. Als Bolkestein toogpraat opblinkt tot een serieus discours, is dat onrustwekkend.

"Het wijst ook op een graad van ontbinding van de Nederlandse samenleving. Heel Nederland dekt dit beschamende incident toe met de mantel der liefde. Waar is de grote verontwaardiging? Het NRC, nochtans een bastion van liberaal vrijheidsdenken, wilde er geen zaak van maken. Men vergist zich. Het puistje op mijn arm is niet belangrijk. Behalve als het een teken is van een algemene bloedvergiftiging. Bolkestein is niet meer zo belangrijk als politicus, maar wel als symptoom.

"Ook in België stel ik vast dat eminente intellectuelen en progressieven zich grote zorgen maken over 'de islam'. Maar ik hoor ze zich amper afvragen waarom dat probleem van moslimfundamentalisme zich altijd stelt in Schaarbeek, Anderlecht of Molenbeek, en nauwelijks in Ukkel, Bosvoorde of de betere buurten van Elsene? Zou er zelfs in Algerije misschien een verband zijn tussen de fanatieke moslim en de arme moslim? De vraag stellen is ze beantwoorden. Ja, natuurlijk is er een band tussen marginalisering, criminaliteit en radicalisme. Dat is het cruciale probleem, niet de islam an sich. Toch gaat de anti-islamboodschap er gemakkelijk in. Ook bij de Joodse gemeenschap, zo merk ik. Het is een tegennatuurlijk bondgenootschap: Dewinter die vanaf het strand bij Gaza Israël uitroept tot een bolwerk van de westerse beschaving tegen het oprukkende moslimfundamentalisme, en daarvoor tot in de Joodse gemeenschap applaus krijgt.

"Maar die attitude mag je niet bekritiseren. Je mag zelfs niet opmerken dat het regent boven Jeruzalem of je riskeert het verwijt van antisemitisme. Dan krijg je de Freilichen over je heen. Dus bibber ik van angst en zwijg. Toch wil ik de Joodse gemeenschap blijven waarschuwen voor slechte vrienden.

"En het belet me niet om te blijven opkomen voor het recht voor moslims om hun godsdienst te beleven. Al keur ik daarom nog geen praktijken goed zoals het achterstellen van vrouwen. Net zoals ik geen getuige van Jehova ben, en hen toch niets in de weg zal leggen, zolang ze maar niet beletten dat hun kind een bloedtransfusie krijgt. Piet Vermeylen zei al: 'Ik ben geen vrouw, maar ik verdedig de rechten van vrouwen.' Ik verdedig dus de godsdienstvrijheid. Maar dergelijke begrippen zijn aan het verdwijnen in de Nederlandse politieke cultuur. Het land is zijn zelfvertrouwen kwijt.

"Het gaat dus niet alleen over de PVV. Door Wilders belachelijk te maken is de ziekte van het land niet weg. Je stopt de bloedvergiftiging niet door dat puistje weg te krabben. Het zal nog lang duren voor de vanzelfsprekendheid van een aantal democratische waarden terug is.

"Zeker als politici en partijen die beter zouden moeten weten zich van die populistische technieken bedienen. Vroeger was er vooral afgunst voor vreemdelingen. Sinds de financiële crisis kwam er ook angst bij: 'Ze gaan mij straks nog afpakken wat ik heb.' Hogere burgers als Bolkestein manipuleren en exploiteren de paniek bij de kleinburgerij. En richten die naar de moslims. Het curieuze is dat er ook progressieven meelopen in dat simpele anti-islamverhaal, en ze het risico niet zien dat zich daarbij aftekent. Wilders mobiliseert de racisten, en Bolkestein en de 'nuttige intellectuelen' helpen hem daar een handje bij. Terwijl men vooral rustig moet blijven, en niet in paniek slaan.

"Ik geef nog een voorbeeld. Ik kan slachtoffer worden van een overval. Moet ik dan conclusies trekken over 'de vreemdelingen', of 'de moslims'? Waar eindigen we dan? Ik dacht altijd dat de kwaliteit van het vrije denken bestond uit het vermogen om incidenten te kunnen overstijgen, te kunnen werken met concepten, te kunnen abstraheren. Het alternatief is dat we alle nuances weigeren. Gaan we voor die diefstal de doodstraf herinvoeren? Dat is dan al kort bij de sharia, niet?"