Twee maten en twee gewichten in Israël

Het Holocaust-museum in Jeruzalem heeft een eerste cursus over Holocaust voor Palestijnse docenten afgerond en stootte op begrijpbare weerstand van de cursisten.

DeWereldMorgen | 15 december 2010

Dat er diepe culturele kloven bestaan tussen de Palestijnse en Israëlische bevolking in Israël moet niemand nog duidelijk maken. Interessanter zijn de pogingen die de regeringen ondernemen om de bevolkingsgroepen meer inzicht te geven in die andere cultuur.

Vorig jaar bleek uit een studie van Sammy Smooha, professor sociologie van de universiteit van Haïfa, dat bijna één op de drie Arabieren in dit land de Holocaust in vraag stelt. Terwijl de Israëlische jongeren reeds op vroege leeftijd onderwezen worden in deze zwarte pagina van de geschiedenis krijgt het Palestijnse deel van de bevolking hier maar zeer vluchtig informatie over aangereikt.

Om deze vorm van alternatieve geschiedenis niet te laten ontsporen heeft het Yad Vashim (Holocaust-museum in Jeruzalem) cursussen voor Palestijnse leerkrachten georganiseerd om in twintig uur les de Palestijnen een beter inzicht te verschaffen in de Joodse geschiedenis en zodoende tot een betere verstandhouding tussen de beide gemeenschappen te komen (Haaretz, 13 december). De eerste cursus is achter de rug, maar het centrum stootte na de cursus nog steeds op enige weerstand bij de cursisten.

Members of the Haganah (with rifles) "escorting" Palestinian Arabs
being expelled from the city of Haifa on May 12, 1948. (AFP picture archive)

Nakba versus Holocaust

De Palestijnse bevolking ziet de Holocaust en de daaropvolgende Nakba (Arabisch voor "ramp", term gebruikt voor de onafhankelijkheid van de staat Israël) als twee onafscheidelijke gebeurtenissen en wil dat er ook in gans het land onderwezen wordt over de gedwongen vlucht van de ongeveer 700.000 Palestijnen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van Israël.

Waar de Palestijnse jongeren te weinig informatie verstrekt wordt over de pijnlijke Joodse geschiedenis, wordt er eveneens te weinig tijd gespendeerd in de Israëlische scholen om de jongeren te onderwijzen over het harde verleden van de Palestijnse bevolking. Slechts in een heel klein deel van het Israëlische leerprogramma staat de Nakba vermeld en vele leerkrachten beslissen om net dit stuk van hun programma over te slaan.

Vele Israëliërs verlaten de middelbare school en hebben geen weet van de vaak gruwelijke gevolgen die de Israëlische onafhankelijkheidsstrijd bij de Palestijnse bevolking veroorzaakt heeft. Terecht wordt er door de Palestijnse docenten op gewezen dat een beter inzicht in die andere cultuur van beide kanten moet komen. Als de Palestijnse leerkrachten meer over de Joodse geschiedenis moeten weten en deze kennis moeten aanleren aan de Palestijnse jeugd, dan kan hetzelfde verwacht worden van de Israëlische docenten in dit land.

Te dicht bij de muur

Een tweede kritische noot bij de Palestijnse leerkrachten was de vergelijking tussen de Holocaust en de huidige onderdrukking van de Palestijnse bevolking door de staat Israël. Dorit Novak, hoofd van de educatieve dienst van het museum, benadrukte na deze Palestijnse uitspraken nogmaals het unieke karakter van de Holocaust die met geen enkele andere historische periode kan vergeleken worden.

De systematische uitroeiing van zes miljoen mensen is inderdaad een uniek historisch feit dat gelukkig nooit meer is voorgevallen. Tijdens mijn wandeling door het museum merkte ik echter opvallende gelijkenissen op tussen bepaalde acties van het huidige Israël en de daden van Nazi-Duitsland op het einde van de jaren dertig en tijdens het begin van de Tweede Wereldoorlog.

In één van de eerste kamers van het museum zie je de beelden van een oude Joodse man die getuigt over zijn ervaringen in het Getto van Warchau. Hij maakte langs de muur een wandeling met zijn vader en met één geweerschot werd deze in koelbloedig vermoord door de Duitse wachters die vanuit torens het gebied binnen de muren bewaakten. De man was te dicht bij de muur genaderd en dit was voor de Duitse militairen reden genoeg om de trekker over te halen.

Openluchtgevangenis

Op 13 september van dit jaar werd dicht bij Beith Hanoun, in het noorden van de Gazastrook, de 91-jarige Ibrahim Abu Sayed samen met zijn zestienjarige kleinzoon om het leven gebracht door Israëlische militairen die de muur rond de Gazastrook vanuit hun torens bewaakten. De twee Palestijnen waren ook te dicht bij de muur genaderd en enkele weken geleden vertelden jongeren in legerdienst me dat ze van hun oversten de orders krijgen om iedereen die te dicht bij de muur komt direct te liquideren.

Ibrahim Abu Sayed, the 91 year old killed, his face mutilated by shrapnel

Het Getto van Warschau wordt in het museum terecht omschreven als een openluchtgevangenis die de Joodse bewoners van de wereld afsneed, een fundamentele schending van hun bewegingsvrijheid en mensenrechten. Wederom is de gelijkenis met de situatie in de Gazastrook niet ver te zoeken, een gebied dat zowel via land als via de zee volledig van de buitenwereld wordt afgesneden.

Geen gebrek aan geschiedkundige kennis

Je kan de Palestijnse onderwijzers moeilijk vragen om deze gruwelijke Nazi-daden te veroordelen terwijl diezelfde handelingen in Gaza dag na dag verdedigd worden door de Israëlische pers en het Israëlische leger. Ook professor Smooha kwam tot deze conclusie. Hij schreef het hoge percentage negationisten onder de Arabische bevolking toe aan de aversie die ze hebben van het Israëlische beleid ten opzichte van de Arabische bevolking van Israël en niet direct aan een gebrek aan geschiedkundige kennis bij de Palestijnen.

De Palestijnen weigeren enkel de daden van de Nazi's te veroordelen zolang die nog steeds in hun achtertuin plaatsvinden. De inzichten in de andere gemeenschap zullen van beide kanten moeten komen. Beide groepen zullen moeten aanvaarden dat zowel de Nakba als de Holocaust ingrijpende gebeurtenissen in de geschiedenis van het land zijn geweest, zonder dat er een vergelijking moet gemaakt worden tussen beide.

De openingszin van het Yad Vashim werd geschreven door de Duits-Joodse schrijver Kurt Tucholsky in 1933 en is nog steeds brandend actueel: "A country is not just what it does, it is also what it tolerates".

Deze reportage kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos.