Stagnatie als verrottingsstrategie

13 maart 2010 | Ludo Abicht, de Standaard

Deze week eiste de Palestijnse Autoriteit dat Israël zijn plannen opbergt om 1.600 nieuwe wooneenheden te bouwen in Oost-Jeruzalem. Ludo Abicht schetst de stand van zaken na de zoveelste onverkwikkelijke wending in het Israëlisch-Palestijns conflict.


Meer dan zestig jaar na de succesrijke Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog en de traumatische Palestijnse nakba (catastrofe) blijven er, logisch gezien, hooguit drie mogelijke oplossingen van het conflict over. Men kan, zoals een aantal ministers in diverse Israëlische kabinetten publiek verklaard hebben, denken aan een definitieve verdrijving van alle Palestijnen uit Israël en de bezette gebieden, of dat nu gebeurt met direct geweld of door hen het leven zo zuur te maken dat ze zogenaamd 'vrijwillig' naar de Arabische buurlanden vertrekken. Gelukkig bestaat er onder de Joodse Israëli's geen duidelijke meerderheid voor de uitvoering van een dergelijk misdadig en onmenselijk project dat waarschijnlijk ook niet door de trouwste bondgenoten van Israël in het Westen zou aanvaard worden. Het is vanuit ethisch standpunt al beschamend genoeg dat dit idee zonder officiële ontkenning of logenstraffing door verantwoordelijke politici kan worden verkondigd, maar het lijkt op dit ogenblik meer een uiting van frustratie dan een concreet politiek plan.

Een tweede scenario dat echter uitdrukkelijk voor meer dan negentig procent van de Israëli's als onbespreekbaar geldt, is de oprichting van een binationale Joods-Palestijnse staat met gelijke rechten en plichten voor ál zijn bewoners, van Jericho tot Beer-Sheba en van Tel-Aviv tot Jenin. Men zou kunnen argumenteren dat dit in feite niets anders is dan een democratische, multiculturele staat naar Europees model, waar de meerderheid binnen de lijnen van een gezamenlijk aanvaarde grondwet het land bestuurt. Hier is het probleem uitdrukkelijk demografisch: de kans is namelijk reëel dat binnen afzienbare tijd, bijvoorbeeld al in 2030, de meerderheid van deze staat niet langer Joods zou zijn, wat uiteraard het einde zou betekenen van de zionistische droom van een veilige en bloeiende staat van, voor en door de Joden, de 'Joodse staat' zoals die vandaag door de leidende kringen in Israël gedefinieerd wordt. Daarnaast is ook de vraag relevant of deze staat erin zou slagen de diepe wonden die door het conflict in beide bevolkingsgroepen werden geslagen tijdig te helen. De negatieve houding van de Joodse meerderheid is begrijpelijk genoeg om daar in de praktijk rekening mee te houden.

De derde en laatste oplossing is de oprichting van een soevereine, economisch leefbare en geografisch samenhangende Palestijnse staat op de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, de gebieden die na de overwinning van de Zesdaagse Oorlog in 1967 door Israël bezet werden. Dit voorstel biedt een aantal voordelen: Israël zou zijn Joodse karakter kunnen bewaren, met inachtneming van de volledige rechten van de Palestijnse minderheid van ongeveer 22procent van de bevolking; de onderhandelingen over de veiligheid van alle burgers van de regio zou volgens internationaal recht tussen twee onafhankelijke staten kunnen gevoerd worden, wat op termijn zou kunnen leiden tot een economisch partnerschap dat in het beste geval zou kunnen uitmonden in een vorm van 'Economische Unie van het Midden-Oosten' zoals die door Shimon Peres in 1993, na het afsluiten van de Oslo-akkoorden werd voorgesteld en het is zeker dat zowel de Europese Unie, de Verenigde Staten en een aantal Arabische landen bereid zouden zijn, de nodige politieke en economische steun aan dit project te verlenen. De basisvoorwaarden werden duidelijk en bij herhaling door de Arabische staten geformuleerd: Israël moet zich volledig uit de bezette gebieden terugtrekken en de bestaande nederzettingen zouden ofwel aan Israël aangehecht worden of overgedragen aan de nieuwe Palestijnse regering.

We zien echter een vierde, niet zo logische 'oplossing' vorm krijgen: Israël denkt er niet aan op te gaan in een toekomstige binationale staat, maar doet er tegelijk alles voor om een echte twee statenoplossing te dwarsbomen. Op de eerste plaats is er de bouw van de scheidingsmuur (of 'veiligheidshek'), die op zich als een aanvaardbare maatregel tegen terroristische aanslagen zou kunnen verdedigd worden, indien het tracé ervan niet iets anders zou vertellen. Want er is geen enkel excuus voor een verdere annexatie van nog eens 10procent van het Palestijnse gebied (alles samen 22procent van het vroegere Palestina) en de systematische verkaveling van de regio in kleine en economisch onleefbare enclaves. Daar kan alleen maar grotere frustratie en haat uit voortkomen. Verder is het vooral de permanente uitbreiding van de nederzettingen die elke hoop op een duurzame vrede vernietigt, want hoe kan men nu aan onderhandelingen rond de tafel beginnen, terwijl 'op het terrein' zelfs de meest bescheiden realisatie van de Palestijnse onafhankelijkheid vakkundig onmogelijk gemaakt wordt. En ten derde beweert de Israëlische regering telkens opnieuw geen Palestijnse 'gesprekspartner' te hebben, waarbij ze zowel de democratisch verkozen president Abbas als de even democratisch aan de macht gekomen leiding van Hamas isoleren en negeren. Het feit dat ze zich dit kunnen permitteren onder de ogen van de ene Amerikaanse gezant na de andere toont zowel aan dat ze zich sterk genoeg voelen om hun belangrijkste bondgenoot koudweg uit te dagen als dat de regering van de Verenigde Staten wel de macht maar niet de politieke wil bezit om deze manoeuvres te verhinderen.

De stagnatie die nu al jaren in het Midden-Oosten heerst kan alleen maar de extremistische krachten in beide kampen versterken en het geweld in de nabije toekomst nog doen toenemen. Indien er al van een strategie kan gesproken worden, dan is het er een van roekeloze en uitzichtloze verrotting, waar Palestijnen én Israëli's onvermijdelijk de slachtoffers van zullen blijven.

LUDO ABICHT Wie? Emeritus hoogleraar, filosoof en auteur van onder meer 'Israël-Palestina. Tweespraak over oorzaken en oplossingen'. Wat? Tweestatenoplossing ligt nog altijd niet in het verschiet. Waarom? Israël doet er alles aan om dat denkspoor te dwarsbomen.