27 June 2012

Onderzoek: hoe ernstig is uitkeringsfraude? (1)

Ruim negen van de tien Nederlanders vinden dat tijdelijk de uitkering moet worden stopgezet als iemand daarmee meerdere keren heeft gefraudeerd. Zeven van de tien vinden het helemaal ontnemen van de uitkering een passende straf. Zeven van de tien Nederlanders denken dat fraude met uitkeringen veel voorkomt.


Issuemonitor 2012

Dat blijkt uit de Issuemonitor 2012, een rapport met de conclusies van een zeer uitgebreid onderzoek, uitgevoerd onder een zeer klein aantal mensen, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken. Het rapport brengt in kaart aan hoe 1563 Nederlanders denken over fraude met uitkeringen. Het grote hiaat in het rapport is dat nergens wordt aangegeven in hoeverre de geënqueteerden gelijk of ongelijk hebben.

Het rapport zegt niets over uitkeringsfraude, noch over de ernst van dit misdrijf. De truc is dat de niet-kritische lezer, die wordt overspoeld met getallen en statistieken, blijft zitten met het idee dat het wel heel ernstig gesteld is met de uitkeringsfraude in Nederland, en dat er harde maatregelen nodig zijn om dit monster de kop in te drukken.

Het mag geen toeval heten dat dit rapport gisteren is verschenen. Minister Henk Kamp en staatssecretaris Paul de Krom van de VVD (en andere VVD'ers) voeren in de volgzame media al een tijdje campagne tegen de uitkeringsfraude, met de suggestie dat het een enorm probleem is, en dat, zoals Henk Kamp vandaag in de Kamer gaat voorstellen, de straffen aangescherpt moeten worden en de boetes vertienvoudigd. Hij zal de Issuemonitor hebben gebruikt (en is in wezen ook de opdrachtgever) om zijn partij in de verkiezingscampagne te promoten. Volgens mij een illegale actie.

Enkele koppen in de media van de afgelopen maanden:

Werklozen frauderen voor tientallen miljoenen euro's
Kamp: tien keer hogere boete voor uitkeringsfraude
30 procent meer uitkeringsfraude, ‘belachelijk lage straffen omhoog’
'Overheid loopt miljoenen mis door uitkeringsfraude'
'Wet bijstand lokt fraude uit'

Etcetera.


We weten gewoon niet wie de andere fraudeurs zijn

Waarom de verontwaardiging over uitkeringsfraude bij de burgers zo groot is - en zodoende goed zal scoren in een politieke campagne - heeft twee redenen. De Issuemonitor geeft over de eerste reden aan dat de aandacht die uitkeringsfraude in de media krijgt daar de grootste oorzaak van is. Waarom die aandacht in de media zo groot is is evident: de 'kijkcijfers'.

De tweede reden ligt volgens mij in het feit dat burgers niet weten wie er nog meer fraude plegen in Nederland. En hoe grootschaliger die fraude is, hoe minder we weten wie de daders zijn. Die hebben, op enkele zeer grote zaken na (bijvoorbeeld een aantal bouwfraude zaken), geen gezicht. We weten niet wie ze zijn, wat ze doen, hoe ze het doen, en hoe vaak ze het doen. We weten ook niet om wat voor bedragen het gaat, en in hoeverre deze fraudeurs wel eens voor de rechter komen. Dus kunnen we alleen maar boos worden op de 'kleintjes', de mensen die onderaan de maatschappelijke ladder zitten, de 'minima', de 'onrendabelen' - want die kennen we wel. Iedereen kent wel zo'n fraudeur, al is het alleen maar van horen zeggen, en anders lezen we het wel in de krant. De gegevens in de issuemonitor bevestigen dat. Bovendien is trappen naar beneden altijd makkelijker en veiliger dan trappen naar boven, naar een macht die onzichtbaar is.


CBS-cijfers

Dus hoe ernstig is het met uitkeringsfraude? Ik besloot het te onderzoeken. Als eerste ging ik zoeken in de berichtgeving van het CBS. Ik geef u enkele zoeksultaten van zoektermen waar we al veel uit kunnen opmaken:

'Bijstandsfraude' (een onderdeel van uitkeringsfraude) 95
'Uitkeringsfraude' 38
'Oplichting' 27
'Belastingfraude': 20
'Witwassen' 10
'Kartelvorming' 4
'Bouwfraude; 3
'Faillissementsfraude' 3
'Acquisitiefraude' 3
'BTW-fraude' 2
'Boekhoudfraude' 1
'Bedrijfsfraude' 0

Maar ik wilde graag feitelijke cijfers: wat, wie, hoe vaak, hoeveel, opsporing, wel/niet veroordeeld, strafmaat, etc. Dus naar de Statline database van het CBS. Bij 'fraude' kreeg ik slechts 9 resultaten, waarvan er 6 over Motorvoertuigen gingen, 2 over Bijstandfraude en 1 over Beveiligings- en opsporingsbedrijven.

Voor Bijstandsfraude was de meest recnte tabel uit 2009, over de periode 2002-2008. In 2008 werd er voor 110,8 miljoen euro aan bijstandsfraude gepleegd. Het gemiddelde fraudebedrag was 3800 euro, en zijn er 29.180 zaken geregistreerd. Maar wat moet ik daaruit opmaken?


Fraude in Nederland per sector per jaar

Ik heb geprobeerd om het (meest recente) bedrag aan fraude per jaar per soort fraude in kaart te brengen. Voor een aantal soorten fraude heb ik geen (redelijk betrouwbare) gegevens kunnen vinden, zoals bijvoorbeeld de boekhoudfraude van de overheid zelf (Gemeenten en Provincies), die nogal substantieel schijnt te zijn. Dus het beeld is niet compleet. De resultaten geven mijns inziens echter genoeg weer om er conclusies uit te kunnen trekken.

Ik heb gezocht in o.a. nieuws- en persberichten, bij financiële instituten en organisaties, en op Wikipedia.

In tekst:

  • Uitkeringsfraude: 86 miljoen euro per jaar
  • Zorgfraude: 178 miljoen euro per jaar
  • Acquisitiefraude (spookfacturen): 1 miljard euro per jaar
  • Verzekeringsfraude: 1 miljard euro per jaar
  • Diefstal op het werk (kruimelfraude): 1.6 miljard euro per jaar
  • Faillissementsfraude: 1.7 miljard euro per jaar
  • Bedrijfsfraude: 2 miljard euro per jaar
  • BTW-(carrousel)fraude: 4 miljard euro per jaar
  • Internetfraude: 4.5 miljard euro per jaar
  • Belastingfraude (ontduiking): 8.3 miljard euro per jaar
  • Witwassen: 18.5 miljard euro per jaar


Enkele visualiseringen:





Conclusies

a) Uitkeringsfraude is een van de minst ernstige/grote/substantiële fraude in Nederland.

b) Burgers zijn en worden niet geïnformeerd over de werkelijke stand van zaken omtrent fraude in Nederland. Niet door de overheid, en niet door onze kranten en andere media.

c) De berichtgeving in zowel de media als de geluiden in de politiek over uitkeringsfraude staat op geen enkele manier in verhouding met de berichtgeving over andere soorten fraude.

d) Berichten over uitkeringsfraude roepen veel boosheid, verontwaardiging en frustratie op bij het publiek. Daarom is het een populair onderwerp. Het lijkt een vicieuze cirkel: hoe meer berichten over uitkeringsfraude, hoe verontwaardigder het publiek, hetgeen nog meer berichten genereert.


Corruptie

Het mag duidelijk zijn dat de fraude die in het economisch verkeer gepleegd wordt sterk onderbelicht dan wel verzwegen wordt, en de fraude die burgers aan de onderkant van de samenleving plegen sterk overbelicht. Ik vind de bedragen op de ranglijst ontluisterend, maar niet verrassend. Je komt er als kabinet niet zomaar mee weg wanneer je beleid is gericht op ingrijpende en pijnlijke bezuinigingen in de sociale sector, aan de onderkant, terwijl het aan de andere kant elk jaar weer besluit om meer subsidies te pompen in het bedrijfsleven, zoals ook dit jaar. Hoewel onze journalisten daar geen interesse in schijnen hebben.

We moeten de ophef over uitkeringsfraude, en zeker de recente vanuit de VVD, in het licht zien van een politieke campagne van onze neoliberale beleidsmakers. Het wordt gebruikt als een politiek instrument om aan de ene kant een excuus te genereren om pijnlijke ingrepen door te drukken, en aan de andere kant stemmen van gefrustreerde kiezers te trekken. Daarnaast vormt de criminalisering van uitkeringsgerechtigden in het algemeen (sociaal beleid als "linkse hobby" voor mensen die "te lui zijn om te werken", etcetera), samen met de grootschalige ophef over uitkeringsfraude, een adequaat rookgordijn dat nodig is om de corruptie in het bedrijfsleven te maskeren, alsook het gedogen daarvan door de overheid, die daarmee de financiële belangen van de sector dient. Wat an sich ook een vorm van corruptie is.

TRANSLATE

30 comments:

  1. Kijk, dit zijn nog eens analyses die eens de oogkleppen af kan nemen. Helaas zullen (te) weinig mensen dit lezen.

    ReplyDelete
    Replies
    1. dus deel het op je fb pagina om zoveel mogelijk mensen het te laten lezen en moedig dat aan

      Delete
    2. Positive Awareness care and share become aware, niet praten maar delen!!

      Delete
    3. En????
      Ik bedoel: Wat kan de gewone Nederlander er aan DOEN?
      De eerlijke politicus wordt er uitgeschopt door de oneerlijken. De laatsten zijn altijd in de meerderheid. Waar komen die vandaan??
      Uit de rijkste machtegste families.
      de tijd komt een keer dat de brug tussen de "Haves and the have nots" in elkaar zakt en dan wat?
      Of dat de collectie agent aan de deuren van de meeste regeringen klopt en de wereld gaat bankroet. Roet is in de schoorsteen en kan een brand opleveren als je de schoorsteen niet voor een lange tijd schoon maakt.
      Wachten wanneer de zon niet meer opkomt!
      Wens iedereen HEEL VEEL GELUK.

      Delete
  2. Nou... er komen veel mensen lezen hoor! Alle beetjes helpen.

    ReplyDelete
  3. Veel respect!!!! Heb jarenlang (sinds 1983) bij div. Soc. Diensten gewerkt en kon alleen maar vaststellen dat het aantal fraudeurs ontzettend laag was t.o.v. het clientenbestand. Toch vond men het nodig om medio jaren 90 ex-politie-agenten aan te stellen als "sociaal controleurs" wat tevens betekende dat ALLE clienten als potentieel fraudeur werden beschouwd. In het jaar 2000 ben ik gestopt met het werk omdat ik me niet meer kon verenigen met de beleids-lijnen.

    ReplyDelete
  4. Sinds 1983 heb ik gewerkt bij div. Soc. Diensten als bijstands-maatschappelijk werkster en heb nooit kunnen constateren dat fraude een veel/vaak voorkomende zaak was. Toch vond men het medio jaren 90 nodig om ex-politie-agenten aan te nemen als sociaal rechercheur wat tevens impliceerde dat wij ALLE clienten als potentieel fraudeurs moesten beschouwen. In het jaar 2001 ben ik gestopt met dit werk omdat ik me niet langer kon verenigen met de beleidslijnen.

    ReplyDelete
  5. Bedankt voor dit onderzoek. Het is erg goed dat deze gegevens onder de aandacht komen!

    ReplyDelete
  6. Een goed artikel! En voor sommigen is het hopelijk een aanleiding om eens goed na te gaan over waar hun oordeel op gebaseerd is

    ReplyDelete
  7. De aap komt uit de mouw, nu de echte fraudeurs aanpakken.

    ReplyDelete
  8. Niet verrassend, maar het grote publiek zou dit ook wel mogen weten.

    ReplyDelete
  9. Tja propaganda in het voordeel van de grote 'witte-boorden criminelen, Nederland is super corrupt en inderdaad naar beneden schoppen is erg veel makkelijker dan naar boven, bovendien zijn de mensen die het geld hebben de grootste omkopers, die kunnen het immers lijden, met een uitkering kan je niemand omkopen want dan heb je niks te eten met je gezin..... Niks uitkeringsfraude, de grootste fraude is het stelsel dat men overheid noemt, wat mij betreft mag de guillotine terug komen om deze types een koppie kleiner te maken Tjakka... Klootzakken....

    ReplyDelete
  10. De Nederlandse overheid gaf volgens datzelfde CBS in 2013 € 143.433 miljoen uit aan sociale uitkeringen. De conclusie dat voor slechts € 84 miljoen, oftewel 0,00058 procent gefraudeerd werd is alleen al uit het oogpunt van foutmarges bijzonder onwaarschijnlijk en ongeloofwaardig. Werkte onze overheid maar zo feilloos.

    Hoe je ook over sociale uitkeringen denkt, een realistischere conclusie is, dat er meer gefraudeerd wordt dan de overheid kan aantonen c.q. het CBS kan meten.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Die 0,0058% maakt alles duidelijk. En....hoeveel daarvan is per ongeluk, vragen op het inkomstembriefje die niet (goed) begrepen zijn?

      Delete
    2. Held! Maarja de cijfers zijn ook verzameld met behulp van Wikipedia dat maakt het al geen gedegen onderzoek. Verder vraag ik me ook sterk af of de schrijver uitkeringsfraude goed wilt praten? Dat idee krijg ik namelijk heel erg.

      Delete
    3. De schrijfster van dit weblog heeft alle bronnen die op het internet beschikbaar zijn bekeken en geanalyseerd, en als je had gelezen is dat niet alleen Wikipedia. Afgezien daarvan geeft Wikipedia op zijn beurt ook weer bronnen aan. In ieder geval heeft zij de moeite genomen om de zaak te onderzoeken, moeite die zelfs journalisten niet nemen, en ik nodig je hierbij uit om dat ook te doen en eventuele fouten te melden.
      Ook, als je had gelezen, gaat dit weblog niet over wat goed en/of fout is, dus van goedpraten is geen enkele sprake.

      Delete
  11. The information wars in effect.

    ReplyDelete
  12. Het ergste van alles is dat de grootste oplichtersbende, de VVD, hier een grote mond over durft te hebben. Het wordt tijd voor een opstand!

    ReplyDelete
  13. Nee, we moeten medelijden met de VVD nu ze in de aanloop naar de verkiezingen onder vuur liggen van de "linkse" media...

    ReplyDelete
  14. Het is mensonterend en niemand schiet hier iets mee op de onderzoeken van de gemeente bij de uitkeringsgerechtigen kosten alleen maar veel geld en de echte fraudeurs gaan vrij uit Waar moet het met dit land naar toe????

    ReplyDelete
  15. Dit uitgebreide onderzoek, misschien niet helemaal compleet, geeft toch zeer duidelijk aan waar en in welke mate gefraudeerd wordt. Mede gelet op het in gang gezette nieuwe belastingstelsel, zou het de oppositiepartijen sieren na hun winst bij de verkiezingen, meer aandacht te hebben voor en onder de aandacht brengen van, de provinciale staten, Eerste- en Tweede Kamer zodat de juiste maatregelen op de juiste plaats genomen kunnen worden.

    ReplyDelete
  16. En intussen wordt iedereen met een uitkering met wantrouwen benaderd... https://kimindepen.wordpress.com/2016/12/06/echt-goed-ziek-2/

    ReplyDelete
  17. Juist omdat dit zo'n belangrijk onderwerp is vind ik het wel jammer dat je er geen bronnen of berekening bij hebt staan. Nu kunnen mensen zeggen dat je maar wat beweert. Heb je geen zin om die alsnog inzichtelijk te maken, bijvoorbeeld in een update?
    Met de groeten van www.grutjes.nl

    ReplyDelete
  18. Er staat duidelijk bij hoe ik aan de cijfers ben gekomen.

    ReplyDelete
  19. Kan je ons per conclusie een link geven naar de bron?

    ReplyDelete
  20. Mooie grafieken. In het blauwe staafdiagram ik snap alleen niet wat die eenheid "aantal gevonden pagina's in zoekmachine" is. Bijvoorbeeld: 10,7 pagina's voor zorgfraude?
    Groetjes

    ReplyDelete
  21. Annemieke QuaadgrasThursday, 31 May, 2018

    Deze staatjes zou ik graag gebruiken. Maar de officiële status is voor mij te gering. Er bestaat zoiets als wetenschapsjournalistiek. Mogelijk kan hier eens een artikel over komen in een groot landelijk dagblad of tijdschrift?
    Is dat geprobeerd? Want dan wil ik het, met die status, ook wel op onze lokale partij fb pagina plaatsen. (lokale partij is mede Groen Links!)

    ReplyDelete
  22. En nu gaat het hier over de bekend geworden gevallen van fraude. Zou het percentage niet ontdekte fraude voor iedere categorie hetzelfde zijn, of zouden de grafieken van werkelijke fraude een heel ander beeld geven?

    ReplyDelete