Is Nederland te klein voor joden én moslims?

'Nederlandse joden kunnen maar beter emigreren naar Israël', stelt islamcriticus Frits Bolkestein. De antisemitische dreiging door Marokkaanse moslims is groot en zal volgens hem alleen maar toenemen. Maar het geweld tegen joden is de afgelopen vijf jaar juist sterk gedaald.

Radio Nederland Wereldomroep | Martijn van Tol | 16 december 2010

Het is een doordeweekse zomermiddag in een Amsterdamse migrantenwijk. Een rabbijn passeert een groepje Marokkaanse pubers. Als de man het groepje voorbij is schreeuwt een van de jongens 'Jood!' en brengt de Hitlergroet. Een verborgen camera legt het incident vast en een rel is geboren.

Koffers pakken
De Marokkaanse politicus Ahmed Marcouch stelt voor dat de politie 'lokjoden' inzet om antisemieten in de kraag te vatten. Nog geen half jaar later heeft Frits Bolkestein de hoop al opgegeven en adviseert hij praktiserende joden hun koffers te pakken en naar Israel te gaan.

Moeten joden in Nederland inderdaad vrezen voor hun veiligheid? Willem Wagenaar van de Anne Frank Stichting onderzoekt al 15 jaar racistisch geweld in Nederland. Hij ziet een groot verschil tussen de ophef en de feiten.

'Als je ziet dat publiek herkenbare joden worden opgeroepen te vertrekken uit Nederland en dat men lokjoden wil inzetten om antisemitisch geweld te keren. En als je dan vervolgens kijkt naar om hoeveel incidenten het gaat en wat die incidenten nu feitelijk inhouden, dan zou je nooit tot dit soort uitspraken komen', constateert Wagenaar.

'Sterker nog, je zou je sterk kunnen afvragen of oproepen tot emigreren op basis van de cijfers niet meer angst oproept dan dat het iets oplost.'

Daling incidenten
Uit het onderzoek van Wagenaar, dat deze week is gepubliceerd, blijkt dat de afgelopen jaren geweld tegen joden en joodse instellingen sterk daalt. Dat er toch zoveel commotie is kan ondermeer worden verklaard door de gevoeligheid voor antisemitisme in de Nederlandse samenleving. Nederland heeft iets goed te maken: tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn veel Nederlandse joden gestorven.

Door deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis zijn Nederlandse media opmerkzaam en politici actiebereid als het gaat om de bescherming van joodse burgers. Als gevolg van het recente debat in de media besloot Amsterdam de beveiliging van Joodse instellingen met 135.000 euro te subsidiëren.

'Achterlijke moslims'
Het onderzoek laat ook zien dat het geweld tegen moslims de afgelopen vijf jaar juist toenam, met wel weer een daling in 2009. Deze herfst werd een moskee beschoten, een ander in brand gestoken en veel islamitische gebedshuizen ontvingen dreigbrieven. Bezorgde moslims besloten 's nachts de wacht te houden bij hun moskee.

Aissa Zanzan van de Unie van Amsterdamse Moskeeën onderkent het probleem, maar maakt zich nog meer zorgen over het uitschelden en bespugen van individuele moslims op straat.

'Ik krijg dagelijks wel een melding binnen, het wordt bijna als vanzelfsprekend gezien. Mensen staan er niet eens meer bij stil dat ze uitgescholden of bespuugd worden', merkt de moslimbestuurder. Vooral oude vrouwen en jonge meisjes zijn de dupe volgens hem, omdat zij met hun hoofddoek duidelijk als moslim herkenbaar zijn.

‘Tegen hen wordt er van alles geroepen. Van 'terrorist' of 'achterlijke moslims' tot 'ga lekker terug naar je eigen land.'

Volgens Zanzan zijn de daders meestal witte Nederlanders, vaak met een laag opleidingsniveau.

Dikke huid
Zanzan vindt dat er in Nederland een anti-islamstemming heerst en dat ook politici daar munt uit proberen te slaan. 'Schoppen tegen een moslim is scoren in Nederland', weet de Marokkaan. Hij geeft het voorbeeld van een Amsterdamse wethouder die hoofddoekjes ziet als een symbool van onderdrukking en ze daarom wil verbieden op scholen. Volgens Zanzan heeft deze man geen flauw idee van wat er omgaat in de Amsterdamse moslima. 'Het hoofddoekje is juist een wezenlijk onderdeel van een vrijwillig gekozen identiteit. Haar dit ontzeggen is juist onderdrukking.'

Op steun van de politiek hoeft de belaagde moslim dus niet te rekenen vindt Zanzan. De aangiftebereidheid bij moslims is dan ook laag

‘Zij hebben een dikke huid. Sommigen denken: 'wij zijn allang afgeschreven, wij zijn toch al ongewenst, laat ik maar gewoon door lopen en er niets van zeggen.' Moslims zijn volgens Zanzan ook veel minder mondig dan autochtone Nederlanders.

Onder het tapijt
Oud-burgemeester van Amsterdam Job Cohen stelt zelfs dat moslims in Nederland op dezelfde wijze worden buitengesloten als gebeurde met de joden, aan het eind van de jaren ’30 van de vorige eeuw, vlak voor de Tweede Wereldoorlog.

Terwijl anti-semitisme niet te lijkt mógen dalen in Nederland, kan geweld tegen moslims maar zelden rekenen op aandacht van media en politiek. Zolang de anti-islamstemming aanhoudt en geweld tegen moslims onder het tapijt wordt geveegd zullen de suggesties tot emigratie nog wel een tijdje door blijven gaan. Aan het adres van moslims wel te verstaan.


Monitor Racisme en Extremisme

De monitor Racisme en Extremisme wordt sinds 1995 door de Anne Frank Stichting en Universiteit Leiden uitgevoerd. De onderzoekers rapporteren onder andere racistisch gemotiveerde geweldsincidenten tegen personen of instellingen. Het kan gaan om een steen door het raam van moskee of synagoge of het op straat aanvallen van joden of moslims.

Vanaf 2005 is het geweld tegen joden gehalveerd van 58 tot 18 incidenten in 2009. Geweld tegen moslims nam vanaf 2005 juist toe maar daalde weer in 2009. In dat jaar telden de onderzoekers 52 incidenten. NB: er zijn in Nederland rond de 800.000 praktiserende moslims en ongeveer 7000 praktiserende joden (op een totaal van 50.000 joden).

Daling geweld
Verder laat de monitor zien dat het totaal aantal racistisch gemotiveerde geweldsincidenten, van bekladding tot doodslag, over de afgelopen vijf jaar is gehalveerd tot 149 een historisch laagtepunt sinds 1991. Een van de oorzaken hiervoor is de afname van extreem-rechtse groeperingen in Nederland.

Daderschap
Bij de inventarisatie over 2009 was in 81 gevallen van racistische geweldpleging voldoende informatie voorhanden om de autochtone dan wel allochtone identiteit van de vermoedelijke daders te kunnen benoemen: in 70 gevallen waren de daders autochtonen en in 11 gevallen allochtonen. Bij het antisemitische geweld vonden de onderzoekers in 2009 bij een van de 18 incidenten een allochtone dader en bij twee een autochtone. Bij de 52 incidenten tegen moslims waren alle bekende daders van autochtone afkomst.

Download hier het volledige onderzoek