Avi Shlaim: 'Netanyahu gelooft niet oprecht in vrede'

De Standaard | Bart Beirlant | 3 december 2010

BRUSSEL - De Israëlische premier Benjamin Netanyahu en rechts in Israël geloven niet in onderhandelingen met de Palestijnen, zegt de Israëlische historicus Avi Shlaim.

Avi Shlaim, professor internationale relaties aan de University of Oxford, schreef in 2000 het opmerkelijke boek ‘The Iron Wall'. Daarin betoogde Shlaim dat het Israëlische beleid tegenover de Palestijnen geleid wordt door de doctrine van de ‘IJzeren muur', die in 1923 bedacht werd door Zeev Jabotinsky, ‘de spirituele vader van joods rechts'. Volgens die doctrine kan Israël alleen onderhandelen met de Palestijnen op basis van een positie van militaire suprematie.

‘Wat aanvankelijk een strategie van de rechtervleugel binnen het zionisme was, is een nationale strategie geworden van de opeenvolgende Israëlische premiers sinds 1948: van Ben Goerion tot Benjamin Netanyahu – van BG tot Bibi', zei Shlaim tijdens een voordracht voor het Studie- en Onderzoekscentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA) in Brussel. De enige uitzondering op die regel was Yitzhak Rabin, die in 1993 de Oslo-akkoorden sloot en daarom in 1995 vermoord werd door een joodse extremist.

Na de verkiezingen van 1996 werd Benjamin Netanyahu een eerste keer premier. ‘Bibi' greep terug naar de strategie van de ‘Iron Wall', zegt Shlaim. ‘Hij maakte er geen geheim van dat hij gekant was tegen Oslo, en probeerde als premier de Oslo-akkoorden te ondermijnen. Oslo werd een mislukking wegens de Israëlische confiscatie van Palestijns land. ‘Land afpakken en vrede sluiten gaan niet samen.'

Apartheidssysteem

Sinds de mislukking van de onderhandelingen in Camp David in 2000 onder leiding van toenmalig Amerikaans president Bill Clinton, geloven de Israëli's volgens Shlaim niet langer dat vrede met de Palestijnen mogelijk is. Daarvoor draagt toenmalig Labour-premier Ehud Barak, nu minister van Defensie, een grote verantwoordelijkheid: ‘Hij vertelde na Camp David dat hij aan Yasser Arafat bijna alles had aangeboden wat deze vroeg, maar dat de Palestijnse leider desondanks weigerde. Dat klopt niet, het maakt dat de Israëli's steeds meer voor rechtse partijen stemmen, en niet meer geloven in vredesonderhandelingen.'

‘Israël maakt een leefbare Palestijnse staat steeds minder mogelijk', aldus Shlaim. ‘Het breidt de nederzettingen op de Westoever uit, bouwt omleidingswegen en tunnels die alleen joden mogen gebruiken. Dit is een apartheidssysteem. In Jeruzalem blijft Israël Palestijnen uit hun huizen zetten, woningen die nadien exclusief voor joden voorbestemd worden. En de belangrijkste functie van de afscheidingsmuur bestaat erin om land van de Palestijnen in te nemen en een toekomstige grens af te bakenen.'

Retoriek

Toch zegt Netanyahu nu uitdrukkelijk dat hij vrede met de Palestijnen wil. Moeten we hem dan niet op zijn woord geloven?

‘Mijn groot probleem met Benjamin Netanyahu', zegt Shlaim, ‘is dat hij geen hoop biedt. Bibi en rechts in Israël geloven niet in onderhandelingen. Zij zijn voorstanders van een permanent conflict en unilateralisme. Bij politici moet je een onderscheid maken tussen hun retoriek en hun daden. Bibi is nooit een grote voorstander geweest van vrede, kijk naar wat hij deed met de Oslo-akkoorden in zijn eerste ambtstermijn.

Onder druk van president Obama zegt hij nu dat hij voorstander is van een tweestatenoplossing. Maar kijk naar wat er op het terrein gebeurt: hij stemde een eerste keer in met een bevriezing van de nederzettingen voor tien maanden op de Westoever, maar niet in Oost-Jeruzalem: dat werd door Israël geannexeerd en maakt voor Netanyahu deel uit van het Israëlische soevereine grondgebied. Nu weigert hij in te stemmen met een vernieuwing van die bevriezing voor de duur van 90 dagen, ook al bood president Obama hem een pakket incentives aan. Netanyahu gelooft niet oprecht in vrede.'