Hoe word ik antisemiet binnen 24 uur

Yves Desmet over de Joodse lobby, de De Gucht-rel en de vrijheid van meningsuiting. Desmet is politiek commentator van deze krant. De uitspraken van Karel De Gucht waren niet antisemitisch, betoogt hij. Maar door het etiket 'antisemitisme' te gebruiken, veegt de Joodse lobby iedere kritische benadering van de Israëlische regeringspolitiek van tafel.

Het leek nochtans een rustige, beschouwende babbel, toen Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht vorige week donderdag op Radio 1 zijn licht liet schijnen over het land en de wereld. Hij ventileerde een paar beschouwingen over de die dag startende vredesgesprekken tussen Israël en de Palestijnen, waarbij hij voor zijn doen vrij genuanceerd een aantal factoren opsomde die de gesprekken zouden kunnen bemoeilijken. Factoren langs Israëlische kant en langs Palestijnse kant. Daarna kabbelde het gesprek verder over de preformatie, die daags nadien zou mislukken. Een korte samenvatting verscheen via het persagentschap Belga en werd overgenomen door wat Belgische nieuwssites. En het leven ging verder.

In de namiddag neemt het Joodse persagentschap European Jewish Press het bericht over, en die focussen niet langer op de politieke analyse van De Gucht Israël moet zijn greep op Gaza verlichten om tot een oplossing te komen maar op twee uitspraken die hij doet: over de Joodse lobby in Washington, en over de vaste overtuiging van vele Joden dat ze het in dit conflict bij het rechte eind hebben. Een overtuiging die zo vast is dat ze bijna een geloof is geworden, wat door vele gelovige en vrijzinnige Joden wordt gedeeld, wat een rationeel debat over de kwestie bemoeilijkt.

Aanzetten tot haat

Het eerste schot voor de boeg komt van het Forum der Joodse Organisaties, dat vindt dat Karel De Gucht "zich niet meer zou mogen mengen in deze zaak". Waarom een Europees Commissaris en gewezen buitenlandminister geen mening mag formuleren over dit conflict, is niet meteen duidelijk.

De ochtend erna barst de bom helemaal: op de website van European Jewish Press zegt de voorzitter van het European Jewish Congress dat De Gucht zich bezondigd heeft aan schandalig (outrageous) antisemitisme en aan het aanzetten tot haat (incitement) tegen Joden in Europa. Citaat: "De oude antisemitische belasteringen van de Joden die alle macht in handen hebben, die tegendraads en irrationeel zijn en alleen aan zichzelf denken, worden aangepast aan de 21ste eeuw om in de vijandigheid tegen de Joodse staat te passen."

De aanval verspreidt zich razendsnel, eerst via Joodse kranten en websites zoals The Jerusalem Post, maar daarna via alle internationale persagentschappen en hun kranten. Kortom, over de hele wereld verschijnen berichten die moeten uitwijzen dat de reïncarnatie van Goebbels naar de naam De Gucht luistert.
Paniek breekt uit in de rangen van de Europese Commissie, waarvan de woordvoerder onmiddellijk laat weten dat het hier om "persoonlijke opmerkingen" ging, die geenszins het standpunt van de EU vertegenwoordigen. De Gucht zelf ziet zich genoodzaakt een mededeling te verspreiden waarin hij "betreurt dat zijn commentaren geïnterpreteerd werden in een richting die ik niet bedoeld had. Ik had op geen enkele manier de bedoeling de Joodse gemeenschap te beledigen of te stigmatiseren." Geen terugtrekking van zijn woorden of een verontschuldiging, maar wel erg ondeguchtiaans om zo diep te buigen.

Blijkbaar kan dat niet anders zodra het magische woord antisemitisme valt. Zodra dat geopperd wordt, is verdere bewijsvoering of argumentatie immers onnodig.

Ik heb de transcriptie van het interview, dat ik tijdens mijn ochtendlijke scheerbeurt als volstrekt onschuldig had beluisterd en ingeschat, voor alle zekerheid even opgevraagd bij de VRT. De Gucht zegt letterlijk dat "je de Joodse lobby op Capitol Hill niet mag onderschatten, omdat het de best georganiseerde is die er bestaat".

Machtige lobbygroep

Volgens de Joodse critici is dit een eigentijdse vertaling van de mythe van "Joods complot", volgens de laatste persmededeling van Forum der Joodse Organisaties zelfs de "geactualiseerde versie van de Protocollen van de Wijzen van Zion". Dat laatste is een inderdaad antisemitisch document, een fictief verslag van een vergadering van Joodse leiders die op het einde van de 19de eeuw een complot zouden beraamd hebben om de christelijke maatschappij omver te werpen en te vervangen door een Joodse wereldheerschappij. Een fictief verslag dat later een belangrijke rol zou spelen in iedere antisemitische propaganda, van de nazi's tot vandaag bij Hamas.
Maar de Joodse lobby in Washington is niet fictief. Ze bestaat en ze is goed gedocumenteerd en beschreven in talrijke politicologische werken. Er is overigens ook helemaal niets mis mee. Er lopen op Capitoll Hill 14.000 lobbyisten rond die miljarden dollars budget hebben, dus zou de Joodse gemeenschap wel gek zijn om daar niet aanwezig te zijn. En hebben ze er enige invloed? Het zakenblad Fortune vroeg aan Amerikaanse Congresleden om de belangrijkste lobbygroepen op te lijsten. AIPAC, de meest bekende maar lang niet de enige pro-Israëlische lobbygroep, werd als tweede machtigste genoemd, na de Vereniging van gepensioneerde Amerikanen, maar voor bijvoorbeeld de National Rifle Association en de AFL-CIO-vakbond.

John Mearsheimer, een politicoloog van de universiteit van Chicago die studiewerk verrichtte naar deze lobby, citeert Morris Amitay, een voormalig AIPAC-directeur: "Het is haast politieke zelfmoord voor een Member of Congress dat herverkozen wil worden om een positie in te nemen die geïnterpreteerd kan worden als ingaand tegen die van de conservatieve Israëlische regering". Je kunt discussiëren over de hoeveelheid macht die de Joodse lobby heeft, maar niet over het feit dat ze bestaat en wel degelijk macht heeft. Dat is de vaststelling van een feit, geen antisemitisme.

Geen kritiek

De tweede uitspraak van De Gucht was dat het "niet gemakkelijk is om zelfs met een gematigde Jood een rationeel gesprek te hebben over het conflict in het Midden-Oosten", en dat dit verklaard wordt door het gegeven dat vele Joden de intieme overtuiging hebben "het is bijna niet anders dan als een geloof te omschrijven... dat ze gelijk hebben. En dat geloof is moeilijk met rationele argumenten te bestrijden."

De Gucht zegt dus niet eens dat alle Joden dat geloof hebben, maar velen. Het tegendeel zou verbazen. De meeste Palestijnen zijn ook heilig overtuigd van hun gelijk, dat is net wat een oplossing zo moeilijk maakt. En grappig: later in het gesprek zal De Gucht net dezelfde analyse maken van de preformatie: ook daar geloven de verschillende partijen zo fel in hun eigen grote gelijk dat een compromis haast onmogelijk wordt.

Dit gegeven, bevestigd door iedere opiniepeiling en verkiezing in Israël, waaruit blijkt dat een overgrote meerderheid van de Joden de harde politiek van Netanyahu ondersteunt, is dan ook meer de feitelijke vastelling van een gegeven, dan een stigmatiserende of antisemitische opmerking.

Er is met andere woorden vrij weinig aan de hand met deze uitspraken. En toch is de kreet van verontwaardiging zo sterk dat de EU en De Gucht zelf in hun schulp moeten kruipen.

Het overkomt trouwens niet alleen de Gucht. Er zijn inmiddels talloze voorbeelden waarbij de Joodse lobby door het etiket 'antisemitisme' te gebruiken iedere kritische benadering van de Israëlische regeringspolitiek of het zionisme van tafel probeert te vegen. Kritiek op Israël kan op die manier niet meer, want binnen de 24 uur slaagt diezelfde Joodse lobby erin je af te schilderen als antisemiet.
Waarmee zijzelf ironisch genoeg de stelling van Karel De Gucht bevestigen: de Joodse lobby is inderdaad bij machte de beeldvorming te sturen en de vrije meninsuiting van gekozenen in te perken. En dat is geen goede zaak.

(De Morgen 08/09/10)

Minister Maxime Verhagen, hier met Ehud Barak die de volgens de Vierde Conventie van Geneve een oorlogsmidadiger is, ontving op 29 april j.l. een prijs van het American Jewish Committee (AJC) voor "zijn inzet voor democratische waarden en zijn diepe vriendschap met Israel". Lees ook: Joodse lobby bedankt Maxime Verhagen