Chomsky: het laatste woord

Noam Chomsky, één van de invloedrijkste intellectuelen van de 20ste eeuw, wordt geïnterviewd door Michael Hastings van Newsweek over het huidige geopolitieke klimaat. Uittreksel:

Waar gaat het volgens u heen met Irak op dit moment?

Nou, is het erg moeilijk om over dit onderwerp iets te zeggen door de heersende Amerikaanse en Engelse rigide doctrine die ons verhindert om de situatie realistisch te bekijken. De doctrine houdt simpelweg in dat wij moeten geloven de Verenigde Staten Irak zogenaamd bevrijd zouden hebben, zelfs wanneer Irak's hoofdproducten sla en augurken zouden zijn en zelfs wanneer 's werelds grootste energiebronnen elders in Afrika zouden liggen. En een ieder die die theorie niet accepteert wordt gedoodverfd als een samenzweringstheoreticus of als een soort krankzinnige. Maar iedereen met normaal functionerende hersenen weet dat dit niet waar is - om te beginnen de Irakezen zelf. De VS viel Irak binnen omdat olie haar hoofdproduct is. En dat geeft de VS, om de woorden van Brzezinski te gebruiken, "critical leverage" over haar concurrenten Europa en Japan. Die politiek bestaat al vanaf de Tweede Wereldoorlog, en dat was de fundamentele reden om Irak binnen te vallen, anders niet.

Zodra wij dat willen erkennen, valt er iets te zeggen over de toekomst van Irak. Er is bijvoorbeeld nogal wat te doen over dat de VS van Irak een soevereine democratische staat willen maken. Dat kan in geen enkel opzicht waar zijn. Het enige wat je moet doen is jezelf afvragen wat het beleid zou kunnen worden in een min of meer democratisch Irak. Dat kunnen we vrij eenvoudig raden. Een democratisch Irak zou moeten regeren met een Shiïetische meerderheid die nauwe banden heeft met Iran. Vlak over de grens in Saoedie-Arabië wonen Shiïeten die jarenlang op beestachtige wijze onderdrukt zijn door een door Amerika gesteunde fundamentalistische dictatuur. Mocht er een Shiïetisch Irak soeverein lijken te worden, of in ieder geval een soort van onafhankelijkheid gaan krijgen, dan zal dat een effect hebben tot over de grenzen heen. En toevallig is dat in Saoedie-Arabië waar de grootste oliebronnen ter wereld liggen. De nachtmerrie die daaruit zal volgen illustreert onder meer het standpunt van Washington.

U was actief in de anti-oorlogbeweging van de jaren zestig. Wat denkt u van de overeenkomst tussen Vietnam en Irak?

Ik denk dat er geen enkele overeenkomst is. Die analogie is gebaseerd op misverstanden over zowel Irak als Vietnam. Het misverstand over Irak heb ik zojuist al beschreven. Het misverstand over Vietnam ligt in het doel van die oorlog. Amerika begon een oorlog om duidelijke redenen. Zij was namelijk bang dat Vietnam een voorbeeld zou worden voor een onafhankelijke economie, en men was bang dat dit een virus-effect zou hebben op omringende landen. Het doel van de Vietnam-oorlog was eenvoudig: vernietig Vietnam. En dat deden ze. De VS bereikte haar doel in 1967. Men noemde het een verlies, Amerika was verslagen, alleen omdat men niet het maximale doel had bereikt door Vietnam te veranderen in wat met bijvoorbeeld de Filippijnen wel was gelukt. Dat lukte niet. Maar men had de hoofddoelen wel behaald. Het bleek mogelijk om Vietnam te vernietigen en te vertrekken. Maar Irak kun je niet vernietigen en vertrekken. Dat is onvoorstelbaar.





Had de anti-oorlogsbeweging in de jaren zestig meer succes dan die van vandaag?

Ik denk dat het andersom is. De VS vielen Vietnam in 1962 aan. Daarna duurde het nog jaren voordat de protestbeweging op gang kwam. Bij Irak was het voor het eerst in honderden jaren van Europese en Amerikaanse geschiedenis waar het protest tegen de oorlog massaal was nog voor de inval had plaatsgevonden. Er was een groot protest in februari 2003. Dat was uniek in de geschiedenis van het Westen.


Waar zet u George W. Bush neer in de rij van Amerikaanse presidenten?

Zelf is Bush min of meer een symbool, maar de mensen om hem heen vormen de gevaarlijkste regering in de Amerikaanse geschiedenis. Ik denk dat zij bezig zijn met de vernietiging van de wereld. Er zijn twee zaken die de wereld bedreigen, de vernietiging van de mensheid, en zij zijn geen lachertje. Het ene is een nucleaire oorlog en het andere is een milieucatastrofe, en zij zijn actief in beide vormen van vernietiging. Ze dagen concurrenten uit om hun defensieve militaire capaciteiten op te voeren - Rusland, China, en nu ook Iran. Dat betekent dat ze hun eigen nucleaire aanvalswapens op scherp moeten gaan zetten.

Het is de Bush-regering gelukt om van Amerika een van de meest gevreesde en gehate naties ter wereld te maken. Het talent van deze lui is ongelofelijk. Het is hen zelfs gelukt om Canada van zich te vervreemden. Ik bedoel, daar zijn genieën voor nodig, letterlijk.