Israël verdient niet langer onze steun voor zijn antivredesbeleid

"Als de Verenigde Staten het niet doen, moet Europa Israël onder druk zetten om de Palestijnen een eigen staat te geven."

Oorspronkelijke versie van een opiniestuk van The Rights Forum, dat gisteren in NRC Handelsblad (PDF) werd gepubliceerd. Van Dries van Agt, Frans Andriessen, Laurens Jan Brinkhorst en Hans van den Broek. Het stuk staat ook op de website van The Rights Forum.

Translate

Regering, steun positie Europa in Midden-Oosten vredesproces

Wil de impasse in het Israëlisch-Palestijnse conflict doorbroken worden, zal Europa het voortouw moeten nemen. De twee recente Midden-Oosten toespraken van president Obama hebben duidelijk gemaakt dat Amerika geen leiderschap zal tonen om het vredesproces vlot te trekken, in ieder geval niet tot de presidentsverkiezingen in 2012.

Kenmerkend is dat president Obama het hoofdprobleem ‘nederzettingen’ in zijn toespraken slechts één keer aanstipte. Geen veroordeling van de nederzettingen, zelfs geen oproep tot bevriezing ervan, kwam over de presidentiële lippen. Een fluwelen benadering waar Israël voor bedankte door terstond 1500 nieuwe nederzettingenhuizen goed te keuren. Obama wil herkozen worden en laat het allemaal gebeuren.

Hoezeer een doorbraak in het Israëlisch-Palestijnse conflict van internationale druk afhangt, toonde de rede die premier Netanyahu op 24 mei voor het Amerikaanse congres hield. Netanyahu’s imposante retoriek en de 29 staande ovaties die hem ten deel vielen konden niet verhullen dat de Israëlische premier een anti-vredesboodschap bracht. Die kwam erop neer dat Israël vitale delen van de Westelijke Jordaanoever wil annexeren, dat het Israëlische leger op het grondgebied van een Palestijnse staat present blijft, dat Israël geen Palestijnse hoofdstad in Oost-Jeruzalem zal toestaan en dat alle Palestijnse vluchtelingen hun recht op terugkeer moeten opgeven.

Tel daarbij op de voortdurende uitbreiding van de nederzettingen en het is zonneklaar dat Netanyahu’s posities non-starters zijn die een hervatting van het vredesproces onmogelijk maken. Dat is geen toeval: Netanyahu wil helemaal niet onderhandelen. In wezen is hij nog steeds tegen een Palestijnse staat. Maar dat valt internationaal niet meer te verkopen. Dus maakt hij die staat feitelijk onmogelijk.

Gelukkig zijn er aanwijzingen dat Europa niet langer van plan is de impasse met lede ogen aan te zien en achter de VS aan te lopen, terwijl die stilstaan. In februari stemde de VN-Veiligheidsraad over een resolutie tegen het Israëlische nederzettingenbeleid. Amerika vetode de resolutie, maar de andere veertien Veiligheidsraadsleden stemden vóór, waaronder Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Na de stemming brachten de drie landen een gezamenlijke verklaring uit waarin zij een onmiddellijke stopzetting eisten van alle nederzettingenactiviteit en de parameters presenteerden waarop een vredesregeling gebaseerd zou moeten zijn. Een gênante demasqué van het diplomatiek falen en groeiende isolement van de VS.

De komende maanden spelen twee grote kwesties waarin Europa het verschil zal moeten maken. Ten eerste, de kwestie Palestijnse eenheid. Terwijl president Obama het Palestijnse akkoord van nationale verzoening een “enorm obstakel voor vrede” noemde, verklaarde de EU dat Palestijnse verzoening een voorwaarde is voor het realiseren van de twee-statenoplossing.

Het is van groot belang dat de EU deze constructieve lijn blijft volgen. Mocht de EU, net als de VS en Israël, het kwetsbare proces van Palestijnse verzoening ondermijnen, kán dat proces alleen maar mislukken, met desastreuze gevolgen van dien, ook voor Israël: een verdere radicalisering van Hamas en een verheviging van het geweld.

De tweede kwestie betreft de totstandkoming van een Palestijnse staat. De Palestijnen is in het vooruitzicht gesteld dat die staat er in 2011 zou komen, via onderhandelingen, die uiterlijk in september hadden moeten uitmonden in een akkoord. Dat de onderhandelingen niet hebben kunnen plaatsvinden komt voor rekening van premier Netanyahu: die koos in 2010 voor meer nederzettingen en dus tegen het vredesproces.

De Palestijnen staan nu met de rug tegen de muur. De instituties die een onafhankelijke Palestijnse staat nodig heeft zijn succesvol opgebouwd. Maar het Westen laat na om druk op Israël uit te oefenen die een doorbraak mogelijk zou maken. De laatste uitweg die de Palestijnen nog zien om hun onafhankelijkheid te verkrijgen is de VN.

Nu al erkennen 112 landen de staat Palestina bilateraal. In september hopen de Palestijnen dat dit aantal zal zijn gestegen tot boven de 130, zodat Palestina het VN-lidmaatschap kan verwerven. Echter, die weg loopt via de VN-Veiligheidsraad. En president Obama heeft reeds verklaard dat de VS ook dit initiatief zullen blokkeren.

Daarmee is de route naar een formeel VN-lidmaatschap van Palestina vooralsnog afgesneden, maar niet het lot van het Palestijnse onafhankelijkheidsstreven bezegeld. De opstelling van de Europese democratieën zal bepalen of dit streven aan kracht wint, of verzandt in weer een desillusie die, zo moet men vrezen, het einde inluidt van het pragmatische Palestijnse leiderschap onder aanvoering van president Abbas en premier Fayyad.

Ook de Nederlands regering staat nu voor een fundamentele keuze. Zij kan de Europese krachten bijvallen die een doorbraak willen, of zich achter de brede rug van Amerika blijven verschuilen. Het laatste komt neer op steun voor Netanyahu’s anti-vredesbeleid. Steun, die het langetermijnbelang van Israël juist schaadt, omdat dit beleid Israëls legitimiteit ondermijnt, Israël in een groeiend isolement drijft en de grootste bedreiging vormt voor Israëls veiligheid.

Dries van Agt was minister-president en is voorzitter van The Rights Forum. Frans Andriessen was vicevoorzitter van de Europese Commissie. Laurens Jan Brinkhorst was minister van Economische Zaken. Hans van den Broek was eurocommissaris voor Externe Betrekkingen.